Η Κομμούνα της Θεσσαλονίκης (1342-1350)

Λεζάντα από το βιβλίο του Γιάννη Κορδάτου, "Η κομμούνα της Θεσσαλονίκης, 1342-1349".

Αρχ. Εκδ. 1928. Αθήνα, Εκδόσεις Συλλογή, 2009. 

Η Κομμούνα της Θεσσαλονίκης (1342-1350) 

Κώστας Λάμπος 

"Δεν έχει σημασία που ο πατριωτισμός είναι τόσο συχνά καταφύγιο για αχρείους. Η διαφωνία, η εξέγερση και ένας γενικός χαλασμός του κόσμου παραμένουν τα πραγματικά καθήκοντα των πατριωτών". Μπάρμπαρα Έρενράιχ

Στο ύστερο Βυζάντιο παρατηρείται μια σταδιακή μετακίνηση της εξουσίας από τον 

αυτοκράτορα προς τους μεγαλοφεουδάρχες, οι οποίοι συνδύαζαν την υποστήριξή τους προς τον αυτοκράτορα με αντάλλαγμα την παραχώρηση μεγάλων εκτάσεων 

κρατικής γης, πράγμα που άλλαξε ριζικά τις σχέσεις ιδιοκτησίας και εκμετάλλευσης της γης, οπότε και "ο οικονομικός δεσμός κράτους και χωρικών αντικαθίσταται από το δεσμό γαιοκτήμονα και χωρικών", με συνέπεια οι γαιοκτήμονες "να στερούν από τους φτωχούς ακόμα και τον Ήλιο"[3] 

Το Βυζάντιο, δομημένο όπως είναι πάνω στον σκοταδισμό της λεγόμενης ορθοδοξίας, της πιο σκληρής δουλοπαροικίας ασιατικού τύπου[4] και της απόλυτης πνευματικής στειρότητας, σπαράσσεται από «βυζαντινά πραξικοπήματα», θρησκευτικές συγκρούσεις μεταξύ «ορθόδοξων» και αιρετικών, μεταξύ «ησυχαστών» και «ζηλωτών», μεταξύ αυτοκρατορικών και αντιαυτοκρατορικών.

Σε τελική ανάλυση, σπαράσσεται από ασταμάτητες συγκρούσεις μεταξύ των ευγενών μεγαλογαιοκτημόνων και του εκκλησιαστικού ιερατείου που ασκούν την εξουσία από τη μια μεριά και των εξαθλιωμένων δουλοπάροικων της υπαίθρου και των ναυτικών, των εμπόρων και των τεχνιτών που αποδεκατίζονται από την πείνα, στην οποία τους καταδικάζει η τάξη των αριστοκρατών μεγαλογαιοκτημόνων από την άλλη.

Λαϊκές Εξεγέρσεις στο Βυζάντιο και η Επανάσταση των Ζηλωτών στη Θεσσαλονίκη

Δημοσιεύθηκε από olympiada στο Μαΐου 31, 2014

Η Επανάσταση των Ζηλωτών στη Θεσσαλονίκη το 1343 μ.Χ., ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία της μεσαιωνικής Δύσης (και ανθρωπότητας), όπου εγκαθιδρύθηκε ένα επαναστατικό, συλλογικό και ‘δημοκρατικό’ καθεστώς. {Ας σημειώσουμε πως λίγα χρόνια πριν, το 1339, στην ολιγαρχική Γένουα, η ανερχόμενη τάξη των εμπόρων, η συντεχνία των ναυτικών (που είχαν αγανακτήσει γιατί για ένα διάστημα καθυστερούσε η πληρωμή τους και φυλακίστηκε ο αρχηγός τους Francesco Capurro όταν ζήτησε την παρέμβαση του Βασιλέως τη Γαλλίας), και τα φτωχότερα λαϊκά στρώματα, ξεσηκώθηκαν κατά της αριστοκρατίας των γαιοκτημόνων (των λεγόμενων Γουέλφων) και επέβαλλαν στους εκλέκτορες της πόλης, την ανακήρυξη του ευγενούς στη καταγωγή, Σιμόνε Μποκανέγκρα ως Δόγη. Αλλά αυτή η εξεγερσούλα δεν είχε την ‘επαναστατικότητα’ και ανατρεπτικότητα της επανάστασης της Θεσσαλονίκης!

Η Επανάσταση των Ζηλωτών στη Θεσσαλονίκη (1343-1349) – 

η Πρώτη Σοσιαλιστική Επανάσταση, 530 χρόνια πριν την “Κομμούνα του
Παρισιού” (που διήρκησε μόνο 11 μέρες)!

Είναι η πρώτη φορά που σε όλη την μεσαιωνική Δύση, εγκαθιδρύθηκε τέτοιο επαναστατικό, συλλογικό και ‘δημοκρατικό’ καθεστώς. {Ας σημειώσουμε πως λίγα χρόνια πριν, το 1339, στην ολιγαρχική Γένουα, η ανερχόμενη τάξη των εμπόρων, η συντεχνία των ναυτικών (που είχαν αγανακτήσει γιατί για ένα διάστημα καθυστερούσε η πληρωμή τους και φυλακίστηκε ο αρχηγός τους Francesco Capurro όταν ζήτησε την παρέμβαση του Βασιλέως τη Γαλλίας), και τα φτωχότερα λαϊκά στρώματα, ξεσηκώθηκαν κατά της αριστοκρατίας των γαιοκτημόνων (των λεγόμενων Γουέλφων) και επέβαλλαν στους εκλέκτορες της πόλης, την ανακήρυξη του ευγενούς στη καταγωγή, Σιμόνε Μποκανέγκρα ως Δόγη. Αλλά αυτή η εξεγερσούλα δεν είχε την ‘επαναστατικότητα’ και ανατρεπτικότητα της επανάστασης της Θεσσαλονίκης!

Γιὰ τοὺς Ζηλωτὲς

by admin


Ἡ Κομμούνα τῆς Θεσσαλονίκης καὶ οἱ Ἡσυχαστὲς

Του Γιάννη Ταχόπουλου από τη Ρήξη φ. 96

Στὸ διαδίκτυο (tvxs) ἀναρτήθηκε πρόσφατα ἕνα ἄρθρο τοῦ καθηγητῆ Κώστα Λάμπου «Ἡ Κομμούνα τῆς Θεσσαλονίκης (1342-1350)», στὸ ὁποῖο ἐπαναλαμβάνονται σχεδὸν αὐτούσιες οἱ μεσοπολεμικὲς (1928) ἀπόψεις τοῦ Κορδάτου γιὰ τὸ καθεστὼς τῶν Ζηλωτῶν.
Έτσι, πληροφορούμαστε ὅτι λίγο-πολὺ στὸ τοτεινὸ Βυζάντιο ἡ μερίδα τῶν Ζηλωτῶν ἐπηρεαζόταν ἀπὸ τοὺς ὁπαδοὺς τοῦ Βαρλαάμ ἢ ταυτιζόταν μαζί τους, καὶ ἀντίστροφα οἱ Ἡσυχαστὲς ταυτίζονταν μὲ τοὺς ἔχθροὺς τῶν Ζηλωτῶν, ὅτι τὸ κίνημα τῶν Ζηλωτῶν ζητοῦσε τὴν ἀνεξιθρησκεία καὶ τὸ χωρισμὸ τῆς ἐκκλησίας ἀπὸ τὸ κράτος, ἐπιδίωξε τὴν μελέτη τῆς ἀρχαιοελληνικῆς γραμματείας, ὅτι «ήρθε σε ανοιχτή αντιπαράθεση με τον δογματισμό των Ησυχαστών του Γρηγορίου Παλαμά», ὅτι κατάργησε «το δικαίωμα της ατομικής ιδιοκτησίας», «Καθιέρωσαν την άμεση εκλογή από τον Λαό όλων των αξιωματούχων», «Δημοτικοποίησαν τον πλούτο της εκκλησίας και των μοναστηριών» κ.ο.κ.
Ἕνα χειρόγραφο ὅπου εἰκάζεται (ἐσφαλμένα μᾶλλον) ὁ Καβάσιλας νὰ διαμαρτύρεται γιὰ τὴ συνεργασία τοῦ Θεσσαλονίκης Μακαρίου μὲ τοὺς Ζηλωτὲς ὁδηγεῖ τὸν Κ.Λ. στὸ συμπέρασμα ὅτι «Ανακήρυξαν επίτιμο Πρόεδρο της “Ανεξάρτητης Δημοκρατίας της Θεσσαλονίκης” τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο». Ἐννοεῖται ὅτι κατὰ τὸν Κ.Λ. οἱ θεολογικὲς ἀντιπαραθέσεις Ἡσυχαστῶν-Βαρλααμικῶν ἦταν ἕνα παραμύθι χάριν τοῦ ταξικοῦ ἀνταγωνισμοῦ.