Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΝΗΣΤΕΙΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΝΗΣΤΕΙΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Τρίτη 30 Απριλίου 2024

Μεγάλη Σαρακοστή, αρχαία ελληνική γραμματεία και Ελληνική Παιδεία

Sarakosti.elliniki.paideia«S.Drekou»aenai-EpAnastasi.

Έναν πνευματικό οδηγό της Μεγάλης Σαρακοστής μας έστειλε ο θεολόγος, εκπαιδευτικός κ. Θ. Ρηγινιώτης, αγαπητοί αναγνώστες. Ένα εκπαιδευτικό βίωμα συμμετοχής της κατανυκτικής αυτής περιόδου για κάθε ορθόδοξο χριστιανό. Ένας θεολόγος που ξέρει να μιλά στην ψυχή κάθε ορθόδοξου, κάθε Έλληνα και Ελληνίδας, κάθε έφηβου/ης, κάθε ανθρώπου που αναζητά τις υπαρξιακές του καταβολές.

Μεγάλη Σαρακοστή, αρχαία ελληνική γραμματεία και Ελληνική Παιδεία
του Θεόδωρου Ι. Ρηγινιώτη, σε επιμέλεια Σοφίας Ντρέκου

Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι για το λαό μας (τον ορθόδοξο ελληνικό λαό – αλλά και κάθε ορθόδοξο λαό ή ορθόδοξη χριστιανική κοινότητα, σε όλο τον πλανήτη) μία από τις ωραιότερες περιόδους του έτους, αν όχι η ωραιότερη. Συναγωνίζεται σε ομορφιά την περίοδο των Χριστουγέννων και του Δεκαπενταύγουστου, που νομίζω πως είναι οι δύο άλλες ωραιότερες περίοδοι του έτους για το λαό μας.
  • Η ομορφιά της Μ. Σαρακοστής έγκειται κυρίως όχι στο γεγονός της νηστείας (αν και η νηστεία επίσης αποτελεί ολόκληρο πολιτισμό με τη δική του ομορφιά), αλλά στις υπέροχες τελετές που γίνονται αυτή την περίοδο στις ορθόδοξες εκκλησίες, σε καθημερινή ή εβδομαδιαία βάση, τελετές που δεν επαναλαμβάνονται καμία άλλη χρονική περίοδο μέσα στο έτος.

Τρίτη 19 Μαρτίου 2024

Εκ βάθους κοιλίας





Του Δημήτρη Ουλή 

Να τελειώνουμε κάποτε με αυτήν την υποκρισία. Δεν έχει νόημα να νηστεύεις τα αυγά και το τυρί, όταν νηστεύεις την πατρίδα, τη ζωή και τα όνειρά σου. Δεν έχει καμία σημασία αν βάζεις λάδι στο ρεβίθι, όταν έχεις ξεπουληθεί εκατό φορές ραγιάς και τσουτσέκι. Αρκεί η νηστεία που μας επιβάλλουν τα μνημόνια. Όποιος θέλει περισσότερη, αν δεν παραδεχτεί τη μαζοχιστική του παρέκκλιση, ας μας εξηγήσει τουλάχιστον το νόημα της πράξης του. Πού αποσκοπεί, επιτέλους, η νηστεία; Στη χαλιναγώγηση των παθών μας; Στην καθυπόταξη του «δαίμονα» της κοιλίας μας; Μα, αποτελεί κοινό τόπο της εμπειρίας μας ότι η νηστεία δεν κατευνάζει τα πάθη, αλλά τα βάζει απλώς σε παρένθεση – και επομένως μακροπρόθεσμα, τα διεγείρει. Το βλέπουμε ξεκάθαρα στην περίπτωση του φαγητού: πέφτουμε το Πάσχα σαν τα όρνεα πάνω στους οβελίες, τα κοκορέτσια, τα αυγά και τη μαγειρίτσα, όχι επειδή καταφέραμε να δαμάσουμε την κοιλία μας, αλλά επειδή αναστείλαμε απλώς για σαράντα μέρες την κατανάλωσή τους. Και τώρα, την τεσσαρακοστή πρώτη, είμαστε πλέον έτοιμοι να πάρουμε τη ρεβάνς.

Η αναβολή της ικανοποίησης ισχυροποιεί την επιθυμία, μας λέει η ψυχανάλυση. Εξ ου και η νηστεία εξυπηρετεί θαυμάσια τα προτάγματα του καταναλωτισμού. Ακόμα πιο εξοργιστική από τη νηστεία, ωστόσο, θεωρώ τη μεταμοντέρνα σκηνοθεσία της – δηλαδή την προσομοίωσή της. Διότι τι άλλο συνιστά εν τέλει ο θεσμός της ««Mac Σαρακοστής», πέρα από μία προσομοίωση νηστείας; Ένας ολόκληρος ιδεολογικός μηχανισμός έχει στηθεί (συχνά με την ανοχή της επίσημης Εκκλησίας), προκειμένου να μας πείσει ότι, λίγο-πολύ, νηστεία σημαίνει αλλαγή διαιτολογίου. Τίποτε το ιδιαιτέρως ασκητικό δεν πιστεύω εν τούτοις ότι υπάρχει σε ένα χάμπουργκερ με μπιφτέκι λαχανικών ή σόγιας. Και καμία ιδιαίτερη πνευματικότητα δεν μπορώ να προσποριστώ από τα φρέσκα θαλασσινά, τα χταποδάκια, τις γαρίδες και τις «νηστίσιμες» μακαρονάδες, οι οποίες κοσμούν αυτήν την περίοδο τόσο συχνά το μεσημεριανό μας τραπέζι. Εχω ανάγκη από πολύ σοβαρότερα κριτήρια για να νοηματοδοτήσω την πρακτική της νηστείας. Ειδάλλως, αισθάνομαι απλώς ότι επιδίδομαι σε αυτοεμπαιγμό.

Τετάρτη 17 Νοεμβρίου 2021

Η Νηστεία των Χριστουγέννων και η μεγάλη σημασία του Σαρανταλείτουργου (θαυμαστά γεγονότα)

 

15 Νοεμβρίου από σήμερον άρχεται η τεσσαρακονθήμερος νηστεία των Χριστουγέννων…Επιτρέπεται εκτός Τετάρτης και Παρασκευής, μέχρι 17ης Δεκεμβρίου, από 18-24 κατάλυσις οίνου καί ελαίου (Ράλλη- Ποτλη, Σύνταγμα Ιερών Κανόνων, Τόμος Δ’ σελ.488, πρβλ. Πηδάλιον, Αθήναι 1841, υποσ, είς ερμηνεία του ΞΘ’κανόνος Αγ. Αποστόλων).

Οι πεθαμένοι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα (για τούς εαυτούς τους). Οι ζωντανοί μπορούν… Να πηγαίνετε στην εκκλησίαλειτουργία, δηλαδή πρόσφορο, και να δίνετε το όνομα τού κεκοιμημένου, να μνημονευθή από τον ιερέα στην προσκομιδή. Επίσης, να κάνετε μνημόσυνα και τρισάγια. Σκέτο το τρισάγιο, χωρίς Θεία Λειτουργία, είναι ελάχιστο.Το μέγιστο, πού μπορούμε να κάνουμε για κάποιον, είναι το Σαράντα Λείτουργο.” (Γέροντας Παΐσιος)

************************

Στὶς 15 Νοεμβρίου ἀρχίζει ἡ νηστεία τῶν Χριστουγέννων. Πρόκειται γιὰ μιὰ περίοδο ἔντονης πνευματικῆς ἐργασίας καὶ ψυχοσωματικῆς προετοιμασίας γιὰ τὸν ἑορτασμό τῆς μεγάλης ἑορτῆς τῆς Γεννήσεως τοῦ Κυρίου.Ἀπὸ τὶς 15 Νοεμβρίου ἕως τὶς 17 Δεκεμβρίου (κατ’ ἄλλη παράδοση ἕως τὶς 12 Δεκεμβρίου) νηστεύουμε τὸ κρέας, τὰ γαλακτομικά καὶ τὰ αὐγά καὶ τρῶμε ψάρι (ἐκτὸς βεβαίως Τετάρτης καὶ Παρασκευῆς, ποὺ νηστεύουμε αὐστηρά). Μετὰ τὶς 17 (ἢ 12) Δεκεμβρίου νηστεύουμε καὶ τὸ ψάρι.

Ἡ νηστεία ὅμως κατὰ τὴν ὑπόδειξη τοῦ Κυρίου μας ἔχει νόημα, ὅταν συνδυάζεται μὲ προσευχὴ καὶ ἐλεημοσύνη. Γιὰ τὸ λόγο αὐτό, ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν ἔναρξη τῆς νηστείας μᾶς προσκαλεῖ σὲ ἐντονότερη λειτουργικὴ ζωή καὶ ἀγαθοεργία.Ἔτσι, ἡ ἐκκλησιαστικὴ παράδοση προβλέπει γιὰ τὴν περίοδο αὐτὴ τὴν καθημερινὴ -ἂν οἱ συνθῆκες τὸ ἐπιτρέπουν- τέλεση τῆς θείας λειτουργίας, τὴν τέλεση δηλαδὴ σαρανταλείτουργου.

*****************

Δευτέρα 15 Νοεμβρίου 2021

Νηστεία είναι η τέχνη να πεινάς και να διψάς

Μπορεί να είναι ασπρόμαυρη εικόνα

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου από το fb


Στις 15 Νοεμβρίου για τους πιστούς ξεκινά η πορεία προς τα Χριστούγεννα. Κι επειδή "πορεία προς" σημαίνει πως δεν είσαι φτασμένος, αλλά κινείσαι προς τον αγαπημένο σου, γλέντι δεν θα κάνεις μέχρι να σμίξετε. Άρα, μέχρι τότε νηστεία!
Και κάτι ακόμη, που κάνει τη νηστεία εξαιρετικά επίκαιρη σήμερα (πνευματικά και κοινωνικά και πολιτικά, ή μάλλον: πνευματικά και γι' αυτό και κοινωνικά και πολιτικά):

«Νηστεία είναι η τέχνη να πεινάς και να διψάς. Η πείνα και η δίψα είναι πάντα τα σημάδια ότι μια ζώσα ύπαρξη έχει αρχίσει να φθείρεται και δεν θα επιβιώσει αν δεν λάβει απ’ έξω ενίσχυση υπό τη μορφή της τροφής.
Στη χριστιανική οπτική, όμως, η πείνα και η δίψα θα μεταμορφωθούν σε αναζήτηση του ουσιώδους για τους ανθρώπους, δηλαδή της τροφής που δεν χάνεται (Ιω. 6:27). Το Ευαγγέλιο λέει ότι ο Χριστός ήρθε αντιμέτωπος με τον διάβολο στην έρημο αφού πρώτα πείνασε (Ματθ. 4:2-3, Λουκ.4:2-3). Ήταν ένας πεινασμένος και διψασμένος Θεάνθρωπος αυτός που έδειξε μια νέα έξοδο από τους τρεις μείζονες θρησκευτικοπολιτικούς πειρασμούς του ανθρώπου: το θαύμα που σκλαβώνει την ελευθερία, το μυστήριο της αυτοεπιβεβαίωσης και την εξουσία που υποτάσσει.
Το να είσαι Χριστιανός συμπίπτει με το να πεινάς και να διψάς, δηλαδή με το να είσαι μια ανολοκλήρωτη ύπαρξη, μια ύπαρξη εν τω γίγνεσθαι, καθ’ οδόν μέχρι να στηθεί το τελικό συμπόσιο, σε εμπόλεμη κατάσταση μέχρι την Ανάσταση, πεινασμένος και διψασμένος για δικαιοσύνη. Αν δεν είμαστε σε θέση να μαρτυρήσουμε αυτή την προφητική οπτική, ό,τι θα απομείνει από τον χριστιανικό βίο θα είναι μια υπόθεση διαιτολόγων και μαγείρων. Και σε τέτοια περίπτωση, ας τ’ αφήσουμε σ’ αυτούς».

Θανάσης Ν. Παπαθανασίου,
επίλογος στο μελέτημά μου: «Η χριστιανική νηστεία στη μετανεωτερική κοινωνία. Ψηλάφηση των κριτηρίων», Σύναξη 133 (2015), σσ. 81-97.
Θ.Ν.Π. / 14-11-2020
ΥΓ: Η ζωγραφιά είναι της Lily Yakupova ( Ufa, Ρωσία), https://www.artmajeur.com/.../yaku.../artworks/11435816/city

Τετάρτη 18 Νοεμβρίου 2020

Η χριστιανική νηστεία στη μετανεωτερική κοινωνία. Ψηλάφηση των κριτηρίων

Η εικόνα ίσως περιέχει: ένα ή περισσότερα άτομα και υπαίθριες δραστηριότητες

Από Θανάσης Ν. Παπαθανασίου

Στις 15 Νοεμβρίου για τους πιστούς ξεκινά η πορεία προς τα Χριστούγεννα. Κι επειδή "πορεία προς" σημαίνει πως δεν είσαι φτασμένος, αλλά κινείσαι προς τον αγαπημένο σου, γλέντι δεν θα κάνεις μέχρι να σμίξετε. Άρα, μέχρι τότε νηστεία!
Και κάτι ακόμη, που κάνει τη νηστεία εξαιρετικά επίκαιρη σήμερα (πνευματικά και κοινωνικά και πολιτικά, ή μάλλον: πνευματικά και γι' αυτό και κοινωνικά και πολιτικά):

«Νηστεία είναι η τέχνη να πεινάς και να διψάς. Η πείνα και η δίψα είναι πάντα τα σημάδια ότι μια ζώσα ύπαρξη έχει αρχίσει να φθείρεται και δεν θα επιβιώσει αν δεν λάβει απ’ έξω ενίσχυση υπό τη μορφή της τροφής. Στη χριστιανική οπτική, όμως, η πείνα και η δίψα θα μεταμορφωθούν σε αναζήτηση του ουσιώδους για τους ανθρώπους, δηλαδή της τροφής που δεν χάνεται (Ιω. 6:27). Το Ευαγγέλιο λέει ότι ο Χριστός ήρθε αντιμέτωπος με τον διάβολο στην έρημο αφού πρώτα πείνασε (Ματθ. 4:2-3, Λουκ.4:2-3). Ήταν ένας πεινασμένος και διψασμένος Θεάνθρωπος αυτός που έδειξε μια νέα έξοδο από τους τρεις μείζονες θρησκευτικοπολιτικούς πειρασμούς του ανθρώπου: το θαύμα που σκλαβώνει την ελευθερία, το μυστήριο της αυτοεπιβεβαίωσης και την εξουσία που υποτάσσει. Το να είσαι Χριστιανός συμπίπτει με το να πεινάς και να διψάς, δηλαδή με το να είσαι μια ανολοκλήρωτη ύπαρξη, μια ύπαρξη εν τω γίγνεσθαι, καθ’ οδόν μέχρι να στηθεί το τελικό συμπόσιο, σε εμπόλεμη κατάσταση μέχρι την Ανάσταση, πεινασμένος και διψασμένος για δικαιοσύνη. Αν δεν είμαστε σε θέση να μαρτυρήσουμε αυτή την προφητική οπτική, ό,τι θα απομείνει από τον χριστιανικό βίο θα είναι μια υπόθεση διαιτολόγων και μαγείρων. Και σε τέτοια περίπτωση, ας τ’ αφήσουμε σ’ αυτούς».

Θανάσης Ν. Παπαθανασίου,
επίλογος στο μελέτημά μου: 

«Η χριστιανική νηστεία στη μετανεωτερική κοινωνία. Ψηλάφηση των κριτηρίων», Σύναξη 133 (2015), σσ. 81-97.
Ολόκληρο βρίσκεται εδώ:
Θ.Ν.Π. / 14-11-2020
ΥΓ: Η ζωγραφιά είναι της Lily Yakupova ( Ufa, Ρωσία), https://www.artmajeur.com/.../yaku.../artworks/11435816/city

Παρασκευή 15 Μαρτίου 2019

ΝΗΣΤΕΙΑ



ΝΗΣΤΕΙΑ 

Της Άννας Στάικου


Γύρισε ο καιρός και γνέφει Ανοιξη.

Παγωμένη παραμένει η ανάσα του στο μέσον του Μάρτη.

Τελευταία, η εναλλαγή των εποχών αποκτά ένα ιδιαίτερο τελετουργικό στις καρδιές μας. Και πώς να είναι αλλιώς… Ο χρόνος βηματίζει κι αυτός, ακόμη άτσαλα. Ο ρυθμικός του τρόπος-απόλυτης τάξης-βαραίνει από αλλεπάλληλα συγκοπτικά.  Βλέπεις, εμείς, οι άνθρωποι, μέλη και μέρη του έχουμε αυτόν τον καιρό βαρύνει.

Λες και χάσαμε την ευκινησία μας, την φρεσκάδα, την απέθαντη νιότη.

Βαραίνει η Άνοιξη. Κρένει με λεπτά δακτυλάκια το άνοιγμα, την αγωνιώδη δίοδο.  Σπαρταρά για την θλιμμένη έξοδο, ενός ηττημένου στρατιώτη, μιας μάχης που μόνο ο ίδιος γνωρίζει ότι την έδωσε.

Ακολουθεί το τελετουργικό, της μόνης αξιοθρήνητης του ανθρώπου πορείας.

Πορεία αναμέτρησης ενός άθεου πλην ορθόδοξου

Ενός πιστού στο δίκιο πλην άπιστου στην αδικία

Ενός με έρωτα για την πλάση και για τον άλλον, με πεισματική απάρνηση να απέχει από όλη αυτή της τρομερή του ανθρώπου μάχη.

Έφτασε η ώρα του σεπτού κάνιστρου.  Στραγγίξαμε με σταγόνες ανεπαίσθητες το μέσα μας.

Το απόσταγμα σκορπά ευωδιές με χιλιάδες αρώματα και μοσχοβολιές ξεπλυμένες από το δίκιο μιάς μάχης.

Εμείς στρατιώτες ενός πολέμου που δώσαμε, θα σταθούμε σ' ένα κατώφλι

Με την ξύλινη τάβλα ενός σταυρού, στρωμένο τραπέζι. Οι ευωδιές θα πλύνουν το μέσα μας. Ένας λεμονανθός θα υπενθυμίζει το δείπνο. Ένα δείπνο δίχως γεννήματα και μόσχους. Το λιγνό γιασεμί θα μας χορτάσει.

Εμείς στρατιώτες, ταγμένοι στα δίκια, με πλήρη αδυναμία και ισχυρή θέληση
να μην εκπέσουμε, ακόλουθοι ενός τυράννου και γίνουμε ουραγοί της φοβερής βίας του. Εμείς αυτή την εποχή την Έξοδο, με στέρηση υλική, με απόσταξη πνευματική ετοιμάζουμε.

Ο ανήφορος είναι σκληρός. Ο αλλόκοτος περίγελως πολλών θα φτιάχνει αχό δύστροπο και θανατηφόρο.

Εμείς στρατιώτες ερωτευμένοι με ότι στην ελάχιστη ζωή συναντήσαμε 

Λιγνοί, ασκητές εναντίον της πλεονεξίας, πειθαρχημένοι στο όνειρό μας 

Θα νικήσουμε στην Εαρινή Έξοδο είτε ορθοί είτε σωριασμένοι


Αλλά ως ωραίοι νικητές ηττημένοι και αήττητοι .



Δευτέρα 11 Μαρτίου 2019

Σαρακοστή: νηστευτές στον δρόμο.

Αποτέλεσμα εικόνας για Η ρήξη με το μηδέν. Σφηνάκια πολιτικής θεολογίας"

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Ολόκληρη τη Σαρακοστή νηστεύω. Νηστεύω, δηλαδή, από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι τα ξημερώματα της Κυριακής του Πάσχα. Νηστεύω γιατί έχω μπροστά δρόμο, κι όταν έχεις δρόμο δεν θέλεις να βαρύνεις. Καθαυτή η λέξη "σαρακοστή" δεν σημαίνει τίποτα άλλο, παρά μέτρημα του δρόμου που απομένει. Σα να λέει: "σαράντα μέρες υπολείπονται...".

Η σαρακοστή δεν υπάρχει επειδή τάχα οι μέρες της είναι ιερότερες ή μαγικότερες! Υπάρχει χάριν του τερματισμού της! Υπάρχει για να μυεί στην έννοια του οράματος, του καινούργιου που βρίσκεται στο τέρμα των σαράντα ημερών: στη Μεγαλοβδομάδα και εν τέλει στην Ανάσταση! Κι έτσι, νηστευτής σημαίνει ύπαρξη προσανατολισμένη στο μέλλον.

Το να νηστεύω σημαίνει όχι απλώς να δηλώνω, αλλά και να ζω με όλες τις διαστάσεις της ύπαρξής μου (πνευματικές και βιολογικές αξεχώριστα) το ότι ο κόσμος τούτος, ο βυθισμένος στη φθορά και στο άδικο, οφείλει να αλλάξει. Οφείλει να βιωθεί ως ένας κόσμος ο οποίος δεν μπορεί να χορτάσει τον άνθρωπο που διψά για ζωή. Κι όταν μιλάμε για αλλαγή του κόσμου, δε μιλάμε για κατάργηση ή εξάτμισή του ή αντικατάστασή του από καποιο υπερπέραν. 

Αλλαγή του κόσμου, στη χριστιανική οπτική, σημαίνει απελευθέρωσή του από κάθε θάνατο, κυριολεκτικό και μεταφορικό: από κάθε τι που νεκρώνει την ανθρωπιά, που βάζει ημερομηνία λήξης στην αγάπη, που διακόπτει τον έρωτα, που κολοβώνει το δίκιο.
Μέχρι τη θανάτωση του θανάτου, δηλαδή μέχρι τα ξημερώματα της Κυριακής του Πάσχα, μέχρι να ακουστεί η ιαχή "Χριστός Ανέστη!", έχουμε πόλεμο - όχι άραγμα, όχι ανεμελιά. Έχουμε μπροστά μας δρόμο που περνά από Γολγοθά, από το κόστος δηλαδή, του να αντιπολιτεύεσαι τον κόσμο τούτο. Κι ο δρόμος δεν προκύπτει αυτόματα! Τον φτιάχνει η πράξη.

Σαρακοστή, λοιπόν, σημαίνει άσκηση στη διάκριση. Άσκηση στο να μην είμαι αδιάκριτος παμφάγος καταναλωτής ιδεών και καταστάσεων, αλλά πηδαλιούχος του εαυτού μου. Ικανός στο να διακρίνω τι δέχομαι και τι αρνούμαι. Η σαρακοστή, κοντολογίς, είναι πράξη βαθειά πολιτική και βαθειά θρησκευτική ταυτόχρονα. Και η πίστη στην Ανάσταση είναι πράξη για την Ανάσταση, στάση βαθειά πολιτική και βαθειά θρησκευτική ταυτόχρονα, η στάση όσων αρνούνται να αναγνωρίσουν το φασισταριό του θανάτου ως μοιραίο και αναπόφευκτο. Μεγάλη κουβέντα, και μακάρι να την αντέξουμε! Και γι' αυτό οι ευχές την περίοδο αυτή είναι ευχές για κουράγια. 

"Καλή Σαρακοστή" σημαίνει καλό δρόμο. Μα, "καλή Ανάσταση" σημαίνει πως ο δρόμος αυτός έχει ένα φτάσιμο: το καινούργιο που σπάζει τη μιζέρια και την υποτέλεια.
*Από το βιβλίο μου "Η ρήξη με το μηδέν. Σφηνάκια πολιτικής θεολογίας", εκδ. Αρμός, Αθήνα 22018, σσ. 15-16.

Κυριακή 25 Φεβρουαρίου 2018

Νηστεία: Το πραγματικό νόημά της

Νηστεία: Το πραγματικό νόημά της

Η λέξη νηστεία παράγεται από το στερητικό νη- και το ρήμα εσθίω, και σημαίνει στην κυριολεξία την αποχή από κάθε τροφή.
Ο Κύριος Ιησούς Χριστός, μετά την Βάπτισή του και πριν ξεκινήσει το κηρυκτικό έργο του οδηγήθηκε από το Άγιο Πνεύμα στην έρημο, για να πειρασθεί από τον διάβολο, όπου και νήστευσε «ἡμέρας τεσσαράκοντα καὶ νύκτας τεσσαράκοντα». Αργότερα, για μία και μοναδική φορά μίλησε ευθέως για την νηστεία, χωρίς να καθορίσει, ούτε τον χρόνο, ούτε και το είδος της. Όπως ακούμε στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της Κυριακής της Τυρινής, ο Χριστός παρακινεί τον πιστό, όταν νηστεύει, να μην γινεται σκυθρωπός, όπως οι υποκριτές που παραμορφώνουν τα πρόσωπά τους, για να δείξουν στους ανθρώπους ότι νηστεύουν (Ματθ. 6, 16-18).
Η Εκκλησία αργότερα καθιέρωσε τις καθ’όλο το έτος ημέρες της νηστείας, καθώς και το είδος των τροφών που οι νήστεις δεν θα καταναλώνουν. Όμως, ποιο είναι το αληθές νόημα της νηστείας; Είναι μόνον η σχολαστική αποχή από ορισμένες τροφές ή και κάτι άλλο;
Ήδη στην Παλαιά Διαθήκη, ο Θεός διά των Προφητών του είχε κρίνει αυστηρά τον τρόπο νηστείας των Ισραηλιτών, επειδή είχε καταντήσει τύπος άνευ ουσίας και είχε λησμονηθεί ο πραγματικός σκοπός της. Η νηστεία είχε μεταβληθεί σε μια στείρα τυπολατρεία και λησμονήθηκε, τόσο το στοιχείο της ετοιμασίας του νηστεύοντα για να συναντήσει τον Θεό, όσο και το στοιχείο της από της νηστείας εκδηλούμενης αγάπης προς τους άλλους. Αυτόν τον αποπροσανατολισμό κατακρίνουν οι Προφήτες.
Χαρακτηριστική είναι η απάντηση που δίδει ο Θεός διά του προφήτη Ησαΐα στους Ισραηλίτες, όταν εκείνοι του παραπονούνται ότι, αν και νηστεύουν και ταλαιπωρούνται, εκείνος δεν δίδει προσοχή. «Και ο Κύριος απαντά: Εσείς την ημέρα που νηστεύετε, αγωνίζεστε για τα συμφέροντά σας και βασανίζετε όλους αυτούς που δουλεύουν για σας. Νηστεύετε, και ταυτόχρονα μαλώνετε και φιλονικείτε, χτυπάτε ο ένας τον άλλο με γροθιές. Όμως, με αυτόν τον τρόπο που νηστεύετε, δεν πρόκειται να εισακουσθεί η προσευχή σας. Η νηστεία, όπως εγώ την θέλω, δεν είναι να κακουχείστε για μιαν ημέρα, να σκύβετε κάτω το κεφάλι και να κάθεστε στη στάχτη με ρούχα πένθιμα. Νηστεία το λέτε εσείς αυτό, ημέρα αρεστή στον Κύριο;
Η νηστεία που επιθυμώ εγώ, είναι αυτή: Να σπάτε τα δεσμά των αδικημένων, να λύνετε τα φορτία που τους βαραίνουν, ν’ απελευθερώνετε τους καταπιεσμένους και να συντρίβετε κάθε ζυγό. Νηστεία είναι με τον πεινασμένο να μοιράζεστε το ψωμί σας, τον άστεγο να φέρνετε στο σπίτι σας˙ αν βλέπετε κάποιον γυμνό, να τον ενδύετε με ρούχα και να μην αρνείστε την βοήθεια στον συνάνθρωπό σας.

Δευτέρα 10 Απριλίου 2017

Όταν η νηστεία γίνεται λάιφσταϊλ αλλά και «δικαίωση»



Του Σιλουανού Νικολάου
ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΙ ΤΙΜΩΡΙΑ
Μπήκαμε εδώ και λίγο καιρό στην περίοδο της Σαρακοστής που κορυφώνεται στη Μεγάλη Εβδομάδα των παθών του Χριστού. Με αφορμή ακριβώς τα πάθη του Χριστού, η Εκκλησία όρισε αυτή την περίοδο άσκησης διά μέσου της νηστείας. Όπως γίνεται δηλαδή και σε άλλες περιόδους, όπως για παράδειγμα πριν τα Χριστούγεννα ή ακόμη παραμονή των Φώτων που είναι αυστηρή νηστεία.
Η εκκλησιαστική νηστεία έχει δύο χαρακτηριστικά. Το πρώτο είναι το γεγονός του «ορισμού» της νηστείας σε συγκεκριμένες περιόδους. Η Εκκλησία δεν όρισε τη νηστεία σε συγκεκριμένες περιόδους για να ασκήσει την «εξουσία» στους πιστούς. Η νηστεία ορίζεται σε συγκεκριμένες περιόδους για να κοινωνούν οι πιστοί εντός ενός σώματος την ίδια την πράξη της νηστείας. Είναι δηλαδή ένα είδος κοινωνίας. Σε αιρέσεις (κυρίως προτεσταντικές) παρατηρείται το φαινόμενο της ατομικής νηστείας. Δηλαδή ένας άνθρωπος ή και μια οικογένεια αποφασίζει πότε θα νηστέψει. Αυτό, παρ’ όλο που μπορεί να ακούγεται θετικό, εν τούτοις γίνεται στο πλαίσιο μιας ατομοκεντρικής σωτηριολογικής κοσμοθεωρίας, στην οποία ο άνθρωπος σώζεται και καταξιώνεται από τα δικά του επιτεύγματα και τη δική του προσπάθεια. Υπάρχει, δηλαδή, η αίσθηση της αξιομισθίας. Σε αντίθεση με την Εκκλησία, η οποία εκλαμβάνει τη σωτηρία ως κοινωνία με τους συνανθρώπους και εν τέλει με το ίδιο το Πρόσωπο του Χριστού.
Το δεύτερο χαρακτηριστικό της νηστείας είναι η προσωπική άσκηση του κάθε ανθρώπου. Ο άνθρωπος καλείται να περάσει σε έναν άλλον τρόπο ζωής, να ξεφύγει από την «κτιστότητά» του και να οδηγηθεί με αυτόν τον τρόπο στην έλξη της χάριτος του Θεού. Αυτό μπορεί να ακούγεται θεωρητικό εκ πρώτης όψεως, αλλά επειδή η Εκκλησία δεν είναι κανονιστικό-νομικό σχήμα αλλά εμπειρία σχέσεων, φαίνεται ότι αφού σκοπός του ανθρώπου της Εκκλησίας είναι η έξοδος από την ύλη και η είσοδός του στην κοινωνία του Θεού, είναι λογικό να οδηγηθεί στην άσκηση της νηστείας για να αποφύγει κάθε προσκόλληση στη γαστριμαργία* και κατ’ επέκταση στα κτιστά πάθη.

Δευτέρα 1 Αυγούστου 2016

Η κοροϊδία της Νηστείας και η Νηστεία της κοροϊδίας

Το μεσημέρι έφαγα σουπιές με μάραθα.

Δε λέω καταπληκτικό φαγητό. Αλλά με διέλυσε βρε παιδί μου. Πόση ώρα τώρα και ακόμη δε μπορώ να χωνέψω.

Βλέπεις η κοιλιοδουλεία και το πάθος της λαιμαργίας δε λύνεται με την νηστεία.

Πια νηστεία όμως; Δε λύνετε με την νηστεία που εδώ και μερικά χρόνια ζούμε οι σύγχρονοι ας πούμε Νεοέλληνες θρησκευόμενοι.

Ξέρεις εκείνη την νηστεία που αντί για κρέας το τσικάλι γεμίζει με καλαμάρια , σουπιές, καραβιδάκια, αστακομακαρονάδες, σογιο κυμά, σογιομουσακά, σογιοκονινιστά, γαροδοπίλαφα, σουπιοκεφτέδες, πατατοκεφτέδες και… και …και…ο κατάλογος τέρμα δεν έχει.

Είναι τόσο ακόρεστος ο κατάλογος όσο και η λαίμαργη φαντασία μας, που αρνείται την ουσία της νηστείας, ακόμα και όταν φαινομενικά και κατά τύπο την τηρούμε.

Αλλά αυτό καθ άλλο παρά νηστεία είναι.

Διατροφική αλλαγή λόγω ημερών …ναι.

Τσικαλική αλλαγή περιεχομένου…. ναι.

Ψαροταβερνική επιδρομή ναι.

Κατασπαραγμός μαλάκιων, ναι.

Κυριακή 20 Μαρτίου 2016

"Νηστεία καὶ ἐλεημοσύνη κατὰ τὴ διδασκαλία τοῦ Τριωδίου" του π.Χρήστου Ζαχαράκη

Α´
Στὴν Ἐκκλησία τίποτε δὲν εἶναι ἀτομικό. Ὅπου ὑπάρχει τὸ ἀτομικό ἐκεῖ ἀνοίγει ὁ δρόμος γιὰ τὴν ἀποκοπὴ ἀπὸ τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας καὶ γιὰ τὴν αἵρεση. Ὅσο τὸ ζητούμενο τῶν πιστῶν εἶναι ἡ ἀτομικὴ πνευματικότητα, ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ θὰ παραμένει ἕνα ἰδεολόγημα ἄπιαστο καὶ μακρυνό, καὶ ἡ λατρεία τῆς Ἐκκλησίας θὰ περιττεύει, ὡς μὴ ἀπαραίτητη καὶ ἀναγκαία. Ἔτσι π.χ. ἡ νηστεία ἀπὸ πνευματικό ἀγώνισμα, ἄρρηκτα συνδεδεμένο μὲ τὴν λατρεία, ἀνάγεται σὲ ἀρετὴ ἱκανὴ νὰ φέρει ἀπὸ μόνη της τὴ σωτηρία. Ὅμως καθετὶ μέσα στὴν Ἐκκλησία ἔχει ἀναφορά, γι᾽ αὐτὸ καὶ εἶναι συνδεδεμένα τὰ πάντα μὲ τὴ λατρεία, καὶ ἡ ἀναφορά τους εἶναι ὁ Κύριος, γι᾽ αὐτὸ καὶ τὸ κέντρο τῆς λατρείας εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία, ἡ κατεξοχὴν πράξη ἀγάπης, ἡ ἴδια ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ παροῦσα στὸν κόσμο. Ὅ,τι γίνεται λοιπὸν στὴν Ἐκκλησία εἶναι πράξεις ἀγάπης, εἴτε ἀπὸ τὸ Θεό, ποὺ ἔτσι ἀποκαλύπτεται καὶ δοξάζεται, εἴτε ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο, ποὺ δέχεται τὸ Θεό καὶ σώζεται. Εἶναι πολὺ χαρακτηριστικὸ τὸ ὅτι στὸ Τριώδιο ἡ νηστεία, ἐκτὸς ἀπὸ τὴ λατρεία, συνδέεται ἄμεσα καὶ μὲ τὴν ἐλεημοσύνη. Κι αὐτὸ γιατὶ εἶναι ἐκδήλωση καὶ πράξη ἀγάπης καὶ οἱ πράξεις ἀγάπης στὴν Ἐκκλησία δὲν ἔχουν κατεύθυνση μόνο πρὸς τὸ Θεό, ἀλλὰ καὶ πρὸς τὸν ἄνθρωπο. Δὲν ἀγαπᾶ κανεὶς πραγματικὰ τὸ Θεὸ, ἄν δὲν ἀγαπᾶ καὶ τὸν ἄνθρωπο. Νηστεύοντας δὲν πλησιάζουμε μόνο τὸ Θεὸ, μὰ καὶ τὸν ἄνθρωπο, νηστεύουμε γιὰ νὰ περισσεύει καὶ γιὰ τὸν ἀδελφό μας.

Τρίτη 15 Μαρτίου 2016

Θανάση Ν. Παπαθανασίου:Σαρακοστή: νηστευτές στον δρόμο

Ολόκληρη τη σαρακοστή νηστεύω. Νηστεύω, δηλαδή, από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι τα ξημερώματα της Κυριακής του Πάσχα. Νηστεύω γιατί έχω μπροστά δρόμο, κι όταν έχεις δρόμο δεν θέλεις να βαρύνεις. Καθαυτή η λέξη "σαρακοστή" δεν σημαίνει τίποτα άλλο, παρά μέτρημα του δρόμου που απομένει. Σα να λέει: "σαράντα μέρες υπολείπονται...". Η σαρακοστή δεν υπάρχει επειδή τάχα οι μέρες της είναι ιερότερες ή μαγικότερες! Υπάρχει χάριν του τερματισμού της! Υπάρχει για να μυεί στην έννοια του οράματος, του καινούργιου που βρίσκεται στο τέρμα των σαράντα ημερών: στη Μεγαλοδομάδα και εν τέλει στην Ανάσταση! Κι έτσι, νηστευτής σημαίνει ύπαρξη προσανατολισμένη στο μέλλον. Το να νηστεύω σημαίνει όχι απλώς να δηλώνω, αλλά και να ζω με όλες τις διαστάσεις της ύπαρξής μου (πνευματικές και βιολογικές αξεχώριστα) το ότι ο κόσμος τούτος, ο βυθισμένος στη φθορά και στο άδικο, οφείλει να αλλάξει. Οφείλει να βιωθεί ως ένας κόσμος ο οποίος δεν μπορεί να χορτάσει τον άνθρωπο που διψά για ζωή. Κι όταν μιλάμε για αλλαγή του κόσμου, δε μιλάμε για κατάργηση ή εξάτμισή του ή αντικατάστασή του από καποιο υπερπέραν.

ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ...



Ανάρτηση από: geromorias.blogspot.com

Δευτέρα 16 Νοεμβρίου 2015

Στις 15 Νοεμβρίου ξεκινά η νηστεία των Χριστουγέννων. Έχει πολλά να ψιθυρίσει αυτή η πορεία προς το ποθούμενο...:

Θανάσης Ν. Παπαθανασίου-14 Νοεμβρίου 

"Νηστεία είναι η τέχνη να πεινάς και να διψάς. Η πείνα και η δίψα είναι πάντα τα σημάδια ότι μια ζώσα ύπαρξη έχει αρχίσει να φθείρεται και δεν θα επιβιώσει αν δεν λάβει απ’ έξω ενίσχυση υπό τη μορφή της τροφής. Στη χριστιανική οπτική, όμως, η πείνα και η δίψα θα μεταμορφωθούν σε αναζήτηση του ουσιώδους για τους ανθρώπους, δηλαδή της τροφής που δεν χάνεται. 
Το Ευαγγέλιο λέει ότι ο Χριστός ήρθε αντιμέτωπος με τον διάβολο στην έρημο αφού πρώτα πείνασε. Ήταν ένας πεινασμένος και διψασμένος Θεάνθρωπος αυτός που έδειξε μια νέα έξοδο από τους τρεις μείζονες θρησκευτικοπολιτικούς πειρασμούς του ανθρώπου: το ‘θαύμα’ που σκλαβώνει την ελευθερία, το ‘μυστήριο’ της αυτοεπιβεβαίωσης και την ‘εξουσία’ που υποτάσσει. 
Το να είσαι Χριστιανός συμπίπτει με το να πεινάς και να διψάς, δηλαδή με το να είσαι μια ανολοκλήρωτη ύπαρξη, μια ύπαρξη εν τω γίγνεσθαι, καθ’ οδόν μέχρι να στηθεί το τελικό συμπόσιο, σε εμπόλεμη κατάσταση μέχρι την Ανάσταση, πεινασμένος και διψασμένος για δικαιοσύνη. Αν δεν είμαστε σε θέση να μαρτυρήσουμε αυτή την προφητική οπτική, ό,τι θα απομείνει από τον χριστιανικό βίο θα είναι μια υπόθεση διαιτολόγων και μαγείρων. Και σε τέτοια περίπτωση, ας τ’ αφήσουμε σ’ αυτούς".

Θανάσης Ν. Παπαθανασίου, «Η χριστιανική νηστεία στη μετανεωτερική κοινωνία», Σύναξη 133 (2015), σσ. 81-97 (το παράθεμα, ο επίλογος).

ΠΗΓΗ:https://www.facebook.com/papathanasiou.athanasios.39/posts/517932561700063?fref=nf&pnref=story